ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါသည္ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာက်န္းမာေရးကို အဓိကၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခု ျဖစ္ေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တစ္ႏွစ္ထဲတြင္ လူဆယ္သန္းခန္႔ တီဘီေရာဂါေၾကာင့္ ဖ်ားနာေနခ်ိန္မွာ လူေပါင္းသန္းေပါင္းတစ္ဝက္ေက်ာ္ေလာက္က တီဘီေရာဂါအတြက္ ထိေရာက္မႈအရွိဆံုးေဆးဝါးမ်ားျဖစ္သည့္ rifampicin ေဆးႏွင့္ isoniazid ေဆးကို ယဥ္ပါးေနၾကသည္ဟု ခန္႔မွန္းရရွိသည္။ အလြန္အမင္းေဆးယဥ္ပါးသည့္ ျပင္းထန္တီဘီလူနာမ်ားအတြက္ ေဆးကုသမႈေရြးခ်ယ္စရာမ်ားသည္ အလြန္ပင္နည္းပါးစြာ ရွိေနသည္။
MSF၏ တီဘီေရာဂါအႀကံေပးအရာရွိတစ္ေယာက္ျဖစ္ေသာ ေဒါက္တာ ဂါဘရီယယ္လာ ဖာလတ္ဇို ကဲ့သို႔ေသာ ဆရာဝန္မ်ားအတြက္ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါ (DR-TB)သည္ ျပင္းထန္ေသာ စိန္ေခၚမႈမ်ားကိုျဖစ္ေပၚေစသည္။ အဆိုပါေရာဂါမ်ဳိးရွိေနေသာလူနာမ်ားကို ေရာဂါရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရန္ႏွင့္ ေဆးကုသရန္အတြက္အသံုးျပဳေသာ ကိရိယာမ်ားသည္ အကန္႔အသတ္ရွိေနၿပီး မၾကာခဏဆိုသလို ထိေရာက္မႈမရွိ ျဖစ္ေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ မၾကာေသးခင္ကာလအထိ အလြန္အမင္းေဆးယဥ္ပါးသည့္ တီဘီေရာဂါအတြက္ ကုသမႈခံယူေနေသာ လူ ၅ ဦးတြင္ တစ္ဦးသာလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္းကုသႏိုင္ၿပီး ထိုသို႔ေပ်ာက္ကင္းရန္မွာလည္း ႏွစ္ရွည္လမ်ား နာက်င္မႈကိုခံစားရၿပီး အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ အမ်ိဳးအစားမတူညီေသာေဆးဝါး ၇ မ်ိဳးေက်ာ္ကိုပုံမွန္ေသာက္ရသည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ delamanid ႏွင့္ badaquiline ဟုေခၚသည့္ တီဘီေဆးသစ္ႏွစ္မ်ိဳး လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မႈမ်ား၏ အေစာပိုင္းအဆင့္မွ ရလဒ္မ်ားက အဆိုပါေဆးႏွစ္မ်ိဳးလံုးသည္ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါကုသျခင္းတြင္ ထိေရာက္မႈရွိသည့္ အလားအလာရွိေၾကာင္း သက္ေသအေထာက္အထားျပခဲ့သည္။ MSF အပါအဝင္ တီဘီေရာဂါကိုတိုက္ဖ်က္ေနေသာ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ အသိုင္းအဝိုင္းတြင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ႏွင့္ ယုံၾကည္မႈတို႔ သက္ဝင္လႈပ္ရွားလာခဲ့သည္။
“ဆရာဝန္ေတြက သူတို႔လူနာေတြရဲ႕ ခရီးက ရွည္လ်ားမယ္၊ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းမယ္၊ ေနာက္ၿပီး တခါတရံမွာ အခ်ည္းအႏွီးျဖစ္သြားႏိုင္တာကိုသိလ်က္နဲ႔ နည္းပါးလွတဲ့ ေဆးကုသမႈေရြးပိုင္ခြင့္မ်ားနဲ႔ လူနာေတြရဲ႕ေရွ႕မွာထုိင္ရတာဟာ အလြန္႔အလြန္စိတ္ပ်က္ၿပီး အားမလိုအားမရခံစားေနရတယ္။” ဟု ဂါဘရီယယ္လာ က ျပန္လည္ေျပာျပသည္။ “႐ုတ္တရက္ဆိုသလိုပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ ပိုမိုထိေရာက္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးနည္းၿပီး အလားအလာေကာင္းတဲ့ ေဆးအသစ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိလာခဲ့တယ္။”
အဆိုပါေဆးႏွစ္မ်ိဳး၏ စြမ္းပကားကို ေစာစီးစြာသိရွိခဲ့သည့္နည္းတူ MSF တီဘီအဖြဲ႕မ်ားက ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာတြင္ရွိသည့္ နည္းပါးလွသည့္ ေဆးကုသမႈေရြးပိုင္ခြင့္မ်ားသာရွိေသာ လူနာမ်ားအတြက္ delamanid ႏွင့္ bedaquiline ကိုေပးေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ရန္ နည္းလမ္းမ်ားကို စူးစမ္းရွာေဖြခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါေဆးဝါးမ်းကို အသံုးျပဳရန္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရေသးေသာ္လည္း MSF သည္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွစတင္ၿပီး လက္ရွိကုထုံးမ်ားႏွင့္လုံးဝမသက္သာဘဲ ကုထုံးနည္းသစ္ အေရးတႀကီးလုိအပ္ေနသူမ်ားအတြက္ စမ္းသပ္ဆဲေဆးဝါးအသုံးျပဳျခင္း (compassionate use) အေနအထားမ်ဳိးတြင္ ယင္းအလားအလာေကာင္းသည့္ ေဆးအသစ္မ်ားကို အသံုးျပဳၿပီး ေဆးယဥ္ပါးလူနာမ်ားကို ကုသမႈျပဳလုပ္ျခင္းစတင္ခဲ့သည္။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းဆုိင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားက ယင္းတို႔အသံုးျပဳမႈကို ခြင့္ျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္ MSF သည္ ကမာၻတစ္ဝွမ္း ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၁ ႏိုင္ငံရွိ စီမံကိန္း ၁၃ ခုတြင္ အဆိုပါေဆးအသစ္ႏွစ္မ်ိဳးကို မိတ္ဆက္ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့သည္။ MSF သည္ ခက္ခဲသည့္ ေဆးကုသေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျပဳလုပ္ရန္ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ဆရာဝန္မ်ားအတြက္လည္း စတင္ေထာက္ပ့ံေပးခဲ့ၿပီး ေဆးအသစ္မ်ားကို ေဘးကင္းစြာအသုံးျပဳႏိုင္ရန္ေစာင့္ၾကည့္စစ္ေဆးသည့္ စနစ္တစ္ခုကိုလည္း ထားရွိေပးခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္လည္းေဆးယဥ္ပါးေရာဂါကိုျပင္းထန္စြာခံစားေနရေသာ လူနာမ်ားအတြက္ delamanid ႏွင့္ bedaquiline ကိုေပါင္းစပ္အသံုးျပဳျခင္းအတြက္ ခုိင္မာေသာ သက္ေသသာဓက (သို႔) လမ္းညႊန္မႈအနည္းအက်ဥ္းသာရွိေသးသည္။ ထိုသက္ေသသာဓကပိုင္းဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းရန္အတြက္ MSF သည္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ေဆးႏွစ္မ်ိဳးကို ကုသမႈတစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအေနအျဖစ္ လက္ခံရရွိေနေသာ အာေမးနီးယား၊ အိႏၵိယ ႏွင့္ ေတာင္အာဖရိကရွိ လူနာမ်ားအၾကားတြင္ ထိုေဆးမ်ားေပါင္းစပ္အသံုးျပဳျခင္း၏ ေဘးကင္းစိတ္ခ်ရမႈႏွင့္ ေစာစီးစြာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈႏွစ္ခုစလံုးကို တိုင္းတာရန္အတြက္ အခ်က္အလက္မ်ားကို စုေဆာင္းထားခဲ့သည္။ ျပင္းထန္ေဆးယဥ္ပါးတီဘီလူနာ ၂၃ ဦးတြင္ လူနာ ၁၇ ဦး (၇၄ ရာခိုင္ႏႈန္း)က တီဘီေရာဂါကုသမႈ ၆ လအၾကာတြင္ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းသြားေၾကာင္း စစ္ေဆးေတြ႕ရွိခဲ့သျဖင့္ အလားလာရွိေသာရလဒ္ျဖစ္ၿပီး ကုသမႈေအာင္ႏိုင္သည္ဆိုေသာ အေစာဆံုးတိုင္းတာခ်က္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ႀကီးမားသည့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားမရွိေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရသည့္အျပင္ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းထိန္းညွိေပးသည့္ လုပ္ေဆာင္မႈအေပၚဆိုးက်ဳိးးသက္ေရာက္မႈရွိလာႏိုင္သည္ဟူေသာ အေစာပိုင္းစိုးရိမ္မႈမ်ားလည္း ေလ်ာ့ပါးလာခဲ့သည္။
“တကယ့္လက္ေတြ႕အေျခအေနေတြေအာက္မွာ အခုလိုမ်ိဳးအလားအလာေကာင္းတဲ့ရလဒ္ေတြ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တာကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ စိတ္လႈပ္ရွားမိပါတယ္။ ပိုၿပီးယံုၾကည္စိတ္ခ်ခဲ့ရတာကေတာ့ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းထိန္းညွိေပးသည့္ လုပ္ေဆာင္မႈအေပၚဆိုးက်ဳိးးသက္ေရာက္မႈရွိလာႏိုင္သည္ဟူေသာစိုးရိမ္မႈမွာလည္း မွန္ကန္မႈမရွိဘဲ ႏွလုံးခုန္ႏႈန္းမမွန္ျခင္းႏွင့္ မရွင္းျပႏိုင္ေသာေသဆုံးျခင္းမ်ားမရွိခဲ့တာပါ။” MSF ၏ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေရးသုေတသနညွိႏိႈင္းေရးမွဴး ေဒါက္တာ ပတ္ထ႐ို႕စ္ အီဆာခိဒစ္ ကရွင္းျပခဲ့သည္။ “ကမာၻတစ္ဝွမ္းရွိ တီဘီကပ္ေရာဂါျဖစ္ပြားတဲ့ ေနရာ ၃ ခုမွရရွိလာေသာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္တကြ ေလ့လာမႈက ခိုင္မာၿပီး လက္ေတြ႕က်တဲ့ ထိုးထြင္းအျမင္ကေန ဒီေဆးေပါင္းစပ္မႈရဲ႕ စြမ္းပကားကိုျပေနပါတယ္။”
လန္ဆက္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ေဆးပညာဂ်ာနယ္ (The Lancet Infectious Diseases ) သည္ အဆိုပါေဆးႏွစ္မ်ိဳးကိုလိုအပ္ေနေသာ လူနာမ်ားအတြက္ တီဘီကုသေရးအစီအစဥ္မ်ားတစ္ေလွ်ာက္လံုးတြင္ delamanid ႏွင့္ bedaquiline ေဆးမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔အသံုးျပဳၾကရန္ ေတာင္းဆိုထားသည့္ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မႈ ၂ ခုတြင္ ေဆးႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို အသံုးျပဳရန္ ပါဝင္လိုသူမ်ား စတင္စာရင္းေပးေနစဥ္တြင္ ယင္းတို႔၏ရလဒ္မ်ားကို ၃ ႏွစ္ကေန ၅ ႏွစ္အတြင္း သိရွိႏိုင္ေတာ့မွာျဖစ္သည္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လူနာေတြက လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မႈခံယူဖို႔အတြက္ သိပ္စိတ္အားထက္သန္ေနတယ္” ဟု ဂါဘရီယယ္လာ ကေျပာၾကားသည္။ “လက္ေတြ႕အေျခအေနေတြကရရွိတဲ့ ဒီနည္းပါးေပမယ့္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရမႈျမင့္မားတဲ့ရလဒ္ေတြက ျပင္းထန္ေဆးယဥ္ပါးလူနာေတြအၾကားတြင္ ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳဖို႔ရန္အတြက္ ဒီေဆးႏွစ္မ်ိဳးက စိတ္ခ်ရၿပီး ထိေရာက္မႈရွိတာကို ေဖာ္ျပေနပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ ဒါက အေကာင္းဆံုးေဆးကုသမႈရရွိေရးကို ေထာက္ပံ့ေပးဖို႔ရန္ လက္ေတြ႕က်တဲ့ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးတာဝန္တစ္ရပ္ ျဖစ္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ လက္ရွိမွာ ဒီေဆးေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အေကာင္းဆံုးေပးေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။”
ဒီေနရာတြင္ ေလ့လာမႈ၏ ရလဒ္မ်ားကို ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါသည္။
MSF သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ၾကာ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါကို ကုသေပးလ်က္ရွိၿပီး ကမာၻတစ္ဝွမ္းရွိ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါေစာင့္ေရွာက္မႈေပးေနသည့္ အစိုးရမဟုတ္သည့္ေထာက္ပံ့ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားထဲမွ တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္သည္။ ကၽြႏု္ပ္တို႔သည္ လက္ရွိတြင္ အိႏိၵယ၊ ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံ၊ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံ ႏွင့္ ဥဇဘက္ကစၥတန္ အပါအဝင္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၂၄ ႏိုင္ငံတြင္ တီဘီ ႏွင့္ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီလူနာမ်ားကို ကုသေပးေနသည္။ MSF သည္ delamanid ႏွင့္ bedaquiline ပါဝင္သည့္ေဆးကုသမႈမ်ားကို ေပးေဆာင္ရန္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၁ ႏိုင္ငံရွိ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းလုပ္ကိုင္လ်က္ရွိသည္။ အဆိုပါကုသမႈမ်ားတြင္ လူနာ ၁,၁၁၀ ဦးသည္ bedaquiline ကိုရရွိျခင္း၊ ၄၄၄ ဦးသည္ delamanid ကိုရရွိခဲ့ၾကၿပီး ၁၁၇ ဦးသည္ ေဆးႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို ရရွိခဲ့သည္။ MSF သည္ တီဘီေရာဂါကုထံုးအသစ္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိရန္အတြက္ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မႈႏွစ္ခုျဖစ္သည့္ EndTB ႏွင့္ PRACTECAL တြင္လည္း ပါဝင္လုပ္ေဆာင္ေနသည္။ MSF သည္ အနာဂတ္တြင္ ထိေရာက္မႈရွိေသာ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါကုသမႈမ်ားအတြက္ အသစ္ေသာေမာ္လီက်ဴးမ်ား တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာၿပီး ေကာင္းမြန္ေသာနည္းလမ္းမ်ားရွာေဖြေတြ႕ရွိဖို႔ရန္ “ဘဝရဲ႕ဆုလာဘ္” (The Life Prize) ဆိုသည့္ ပဏာမလႈပ္ရွားမႈတစ္ခုကို ေထာက္ပံ့ေပးေနသည္။