ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္းတြင္ရွိသည့္ နယ္စည္းမထားဆရာဝန္မ်ားအဖြဲ႕ (MSF) မွေထာက္ပံ့ေပးေနေသာ ေဆး႐ံုတစ္႐ံုသည္ ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈ ခံခဲ့ရသည္။
ဇန္နဝါရီလ ၂၉ ရက္ေန႔၊ တနလၤာေန ႔နံနက္ ၁၀း၂၀ ဝန္းက်င္က အီလစ္ျပည္နယ္ ဆာရာကပ္ၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ရွိေသာ အယ္လ္ ဟီဆန္ ေဆး႐ံုဟု လူသိမ်ားေသာ ေအာင္းဒိုင္ေဆး႐ံုသည္ ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈႏွစ္ခုေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့သည္။ နယ္စည္းမထားဆရာဝန္မ်ားအဖြဲ႕ (MSF)ကုိ ဆက္သြယ္လာခဲ့ေသာ ေဆး႐ံုမန္ေနဂ်ာအေျပာအရ အဆိုပါတိုက္ခိုက္မႈသည္ ေဆး႐ံုအေဆာက္အဦး၏ အစိတ္အပိုင္းအခ်ဳိ႕ကို ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။ ပထမဦးဆံုးေလေၾကာင္းတုိက္ခိုက္မႈသည္ ေဆး႐ံု၏ေစာင့္ဆိုင္းနားေနခန္းကို ထိမွန္ခဲ့ၿပီး ဒုတိယတိုက္ခိုက္မႈသည္ ေဆး႐ံုအေရွ႕မ်က္ႏွာစာေနရာကို ထိမွန္ခဲ့ၿပီး အဆိုပါေနရာတြင္ ရပ္ထားေသာလူနာတင္ယာဥ္ကိုလဲ ပ်က္စီးေစခဲ့သည္ဟု အျခားေသာက်န္းမာေရးဝန္ထမ္းက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အဆိုပါေဆး႐ံုသည္ ယင္းတို႔၏အေရးေပၚဌာနအတြက္ ေဆးဝါးမ်ားႏွင့္ ေထာက္ပံ့ပစၥည္းအလွဴဒါနမ်ားကို MSF ထံမွ ရရွိသည္။
ေဆး႐ံုမန္ေနဂ်ာအဆိုအရ အဆိုပါတိုက္ခိုက္မႈသည္ အေစာပိုင္းတစ္နာရီေလာက္က ဆာရာကပ္၏အဓိကေဈးတြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး လူ ၁၁ ဦးေသဆံုးခဲ့သည့္ ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈတစ္ခုမွ ဒဏ္ရာရရွိေသာလူနာမ်ားကို ေဆးကုသေပးေနခဲ့စဥ္အခ်ိန္က ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ယင္းေဆး႐ံုတိုက္ခိုက္ခံရမႈေၾကာင့္ ကေလးတစ္ဦးအပါအဝင္ အနည္းဆံုး ၅ ဦးေသဆံုးခဲ့ၿပီး က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း ၃ ဦးအပါအဝင္ လူ ၆ ဦးထက္မနည္း ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ေၾကာင္း ယင္းကေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ဒီေနာက္ဆံုးျဖစ္ပြားမႈက ဆီးရီးယားႏုိင္ငံမွာ တိုက္ခိုက္မႈေတြေအာက္ က်ေရာက္လာေနတဲ့က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေတြအတြက္ လူသားမဆန္တဲ့ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈကိုျပသေနပါတယ္။ ေဆး႐ံုကိုေရာက္လာတဲ့လူနာေတြကို ကုသေနစဥ္မွာ ဒီလိုတိုက္ခိုက္မႈျဖစ္ပြားခဲ့တယ္ဆိုတာ အလြန္ဆိုးရြားတဲ့လုပ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာလူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဥပေဒကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ ခ်ိဳးေဖာက္လိုက္တာလည္းျဖစ္တယ္။” ဟု ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္းရွိ MSF ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ လူးဝစ္ မြန္တီရယ္ ကေျပာၾကားခဲ့သည္။
ဇန္နဝါရီ ၂၉ ေလေၾကာင္းတုိက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၀ ရက္အတြင္း ေဆးရုံကို ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ထိခိုက္ေစခဲ့တာျဖစ္သည္။ ဇန္နဝါရီလ ၂၁ ရက္ေန႔က ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈတစ္ခုသည္ ေဆး႐ံုဝင္ေပါက္၏ အျပင္ဘက္ဟင္းလင္းျပင္ကို ထိမွန္ခဲ့သည္။ ထိုေပါက္ကြဲမႈက အေဆာက္အဦး၏ ျပတင္းေပါက္မ်ားကို ပြင့္ထြက္သြားေစခဲ့ၿပီး လွ်ပ္စစ္မီးစက္မ်ားပ်က္စီးသြားသည့္အတြက္ ေဆး႐ံုကိုပါ ၃ ရက္တာပိတ္ခဲ့ရသည္။
ေအာင္းဒိုင္ေဆး႐ံုကို အကန္႔အသတ္မရွိပိတ္ခဲ့ရၿပီး အီလစ္၏ အေရွ႕ပိုင္းေက်းလက္ေဒသႏွင့္ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ ဟာမာေဒသတြင္ ေလာေလာလတ္လတ္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာအၾကမ္းဖက္မႈမွ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္လာခဲ့သည့္ ဆီးရီးယားလူမ်ိဳးမ်ား၏ အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ေနရာ ေျပာင္းေရႊ႕မႈေၾကာင့္ အဆိုပါေဒသတြင္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈလိုအပ္ခ်က္မ်ား တိုးလာေတာ့မည့္အခ်ိန္မွာ အဆိုပါတိုက္ခိုက္မႈသည္ အခ်ိန္ကိုက္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ေသာင္းခ်ီေသာမိသားစုမ်ားသည္ ေျမာက္ဘက္ တူရကီနယ္စပ္ဆီသို႔ႏွင့္ အီလစ္ေဒသ၏ ေျမာက္ဘက္အရပ္ေဒသမ်ားႏွင့္ အေနာက္ဘက္ အလက္ပိုေက်းလက္ေဒသသို႔ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းတို႔သည္ အလြန္ေအးေသာ ေဆာင္းရာသီတြင္ လူမ်ားျပည့္က်ပ္ေနေသာတဲမ်ား သို႔မဟုတ္ ယာယီတဲမ်ားတြင္ ေနထိုင္ၾကရသည္။
“ဒီေဒသမွာရွိတဲ့လူေတြက ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းမႈအသစ္ေတြကို ေတာင့္ခံေနရၿပီး က်န္းမာေရးလိုအပ္ခ်က္ေတြလည္း တိုးလာဦးမွာပါ။ ေအာင္းဒိုင္ေဆး႐ံုကို ဆံုး႐ႈံးရတာဟာ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ၿပီးသား လူေတြအတြက္ သိသာထင္ရွားတဲ့သက္ေရာက္မႈတစ္ခုျဖစ္သြားမွာပါ။” ဟု မြန္တီရယ္ က ဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ကုတင္ ၁၈ ဆံ့ ေအာင္းဒိုင္ေဆး႐ံုသည္ လူဦးေရ ၅၀,၀၀၀ ခန္႔ကိုဝန္ေဆာင္မႈေပးေနသည့္ အီလစ္အေရွ႕ပိုင္း ေက်းလက္ေဒသ၊ ဆာရာကပ္ခ႐ိုင္တြင္ရွိေသာ တစ္ခုတည္းေသာပုဂၢလိကေဆး႐ံုတစ္ခုျဖစ္သည္။ တုိက္ခိုက္မႈမတိုင္မီက ေဆး႐ံုတြင္ အေရးေပၚအခန္းတစ္ခုႏွင့္ ျပင္ပလူနာဌာနတို႔ ရွိၿပီး အေထြေထြကုသမႈႏွင့္ျပင္းထန္ေသာ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရမႈတို႔အတြက္ ခြဲစိတ္မႈတို႕ကိုလုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့သည္။ ေဆး႐ံုသည္ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ တစ္လလွ်င္ တုိင္ပင္ေဆြးေႏြးမႈေပါင္း ၃,၈၀၀ လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့သည္။
“ႏုိင္ငံတကာလူသားခ်င္းစာနာမႈဥပေဒနဲ႕ သိသာထင္ရွားစြာ ပိတ္ပင္တားျမစ္ထားတာေတာင္ က်န္းမာေရးအေဆာက္အဦးေတြကို တုိက္ခိုက္ေနမႈမ်ားက ဆီးရီးယားမွာ သာမန္ျဖစ္႐ိုးျဖစ္စဥ္လို ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ထိခိုက္ေစပါတယ္။” ဟု မြန္တီရယ္က ေျပာခဲ့သည္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ MSF ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့ေသာ က်န္းမာေရးေဆး႐ံု ၃၂ ခုတြင္ ဗံုးေပါက္ကြဲမႈ ႏွင့္ လက္နက္ႀကီးထိမွန္မႈ ၇၁ ႀကိမ္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ဆီးရီးယားတြင္ရွိေသာ MSF ေထာက္ပံ့ေပးသည့္ ေဆး႐ံုမ်ားႏွင့္ ေဆးခန္းေပါင္း ၆၃ခုကို ၉၄ ႀကိမ္တိုက္ခိုက္ခံခဲ႔ရေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။
_______________________________________________________________
MSF သည္ ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္းတြင္ နယ္လွည့္ေဆးခန္း ၃ ခုႏွင့္ က်န္းမာေရးဌာန ၅ ခုကို တိုက္ရိုက္စီမံေဆာင္ရြက္ၿပီး ယင္းတြင္ မိတ္ဖက္က်န္းမာေရးေဆး႐ံု ၅ ခုရွိသည္။ MSFအဖြဲ႕မ်ားသည္ လက္ရွိတြင္ သြားေရာက္၀န္ေဆာင္မႈေပးရန္ ခက္ခဲေနေသးေသာ ေနရာမ်ားတြင္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ က်န္းမာေရးေဆး႐ံု ၅၀ ဝန္းက်င္ကို အေဝးေရာက္က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မႈ ေပးအပ္ေနသည္။ ထိုေဆးရုံမ်ားတြင္ MSF ဝန္ထမ္းမ်ား ရွိမေနၾကေသးေပ။ ဆီးရီးယားရွိ အစၥလာမ္အဖြဲ႕(IS) ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ေဒသမ်ားတြင္ လံုၿခံဳေရးႏွင့္ ဘက္မလိုက္မႈအတြက္ အာမခံခ်က္ကို ၎တို႔၏ေခါင္းေဆာင္မႈမွမရရွိႏိုင္သည့္အတြက္ MSF မွက်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ား ၀င္ေရာက္လုပ္ေဆာင္ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ထို႔အျပင္ အစိုးရမွထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ေနရာမ်ားတြင္လည္း MSF မွ၀င္ေရာက္လုုပ္ေဆာင္ခြင့္ေတာင္းထားေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္ထိ ၀င္ေရာက္ခြင့္မရေသးပါ။ ႏိုင္ငံေရးဖိအားေပးျခင္းမ်ားမွ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ရွိေစရန္အတြက္ MSF သည္ ဆီးရီးယားတြင္ရွိေသာ ယင္း၏လုပ္ငန္းအတြက္ အစိုးရေထာက္ပံ့ေၾကးေငြမ်ားကို လက္မခံခဲ့ေပ။